Black Thursday.

De New Yorkse koersen hebben de meest pessimistische verwachtingen nog overtroffen. Het werd een ware ruïne en het is eenvoudig verbijsterend, dat Amerika de mond vol heeft gehad over 'constant prosperity'. In New York is een volkomen demoralisatie ingetreden; de excessen van deze koersbeweging overtreffen die van eenige vorige crisis.

(Het Handelsblad, oktober 1929

De tekst hiernboven gaat over het ontstaan van de economische crisis. Lees de tekst en geef dan aan welke 4 omschrijvingen juist zijn.

Wat bedoelen we met sociale zekerheid.

 

Waarmee begon de economische crisis van de jaren dertig?

 

In deze etalage staat op een bord:

'KOOPT NEDERLANDSCH FABRIKAAT'

Waarom maakt deze etalage voor stofzuigers reclame voor Nederlandse producten.

Hieronder staan beweringen over de sociale zekerheid rond 1930. Kruis de 4 juiste omschrijvingen aan.

Na 1900 maakt particuliere armenhulp geleidelijk plaats voor openbare armenhulp. Hieronder staan drie sociale wetten en hun jaartallen. Zet de juiste wet bij het juist jaartal.

In 1901 kwam de ongevallenwet, in 1919 de invaliditeitswet en ouderdomswet en in 1930 de ziektewet. Hoe noemen we dit soort wetten?

Arbeiders worden verplicht een klein deel van hun loon af te staan. Worden ze ziek dan kunnen ze een uitkering krijgen volgens welke wet?

Een arbeider uit Warfstermolen

Bij een bejaarde arbeider in Warfstermolen hing een afbeelding van een paard met een ploeg aan de muur. Toen ik hem vroeg hoe hij daar aan kwam, kreeg ik z'n verhaal te horen.

Ik heb meer dan 50 jaar bij dezelfde boer gewerkt, maar niet 50 jaar achterelkaar. Toen ik twaalf was ging ik voor het eerst met mijn vader mee naar de boer. Werken van 's morgens zes tot 's avonds zes voor een rijksdaalder per week. Och wat duurde het lang voor het zes uur was. Toen het werk erop zat ging ik op een holletje naar huis. Mijn vader kwam later thuis en verkocht me een paar stevige meppen. 'Een arbeider gaat nooit hollend naar huis', zei hij, 'dan denkt de boer dat je niet hard genoeg gewerkt hebt'.
Ik wou later zelf graag keuterboer worden. Ik werkte altijd hard en had zelf een schaap en later toen ik getrouwd was twee koeien. Die koeien molk mijn vrouw en zelf ging ik 's avonds bermen maaien om aan voer te komen. En toen kwam de crisis.

In de crisistijd kreeg de boer te weinig geld voor z'n gewassen en daarom werd ik ontslagen. Ik kon nergens werk krijgen en ging naar Kollum voor een steunuitkering. Ik moest elke dag twee keer op de fiets naar Kollum. Dat was een afstand van 10 kilometer. Dat ging zo door tot we controle thuis kregen. Je mocht namelijk geen steun ontvangen als je nog iets van waarde in huis had. Dus geen antieke kast, of een koekje bij de thee. Enfin in huis vinden ze niets want zulke dingen hadden we niet. Toen wilden ze in het hok zien en daar stonden onze twee koeien. Ik moest de koeien verkopen en kreeg geen cent steun. Andere arbeiders hadden hun loon altijd opgemaakt en kregen steun. Wij waren extra zuinig geweest en hadden harder gewerkt en kregen niets.

Na de crisis ben ik weer bij dezelfde boer teruggekomen. Toen ik vijftig jaar bij de boer geweest was, vroeg de boer of ik ook een lintje wilde hebben. Dan zou hij dat voor mij aanvragen. Dat hoefde voor mij niet. Een gouden horloge had ik wel leuk gevonden, maar je ziet het is een stukje wandversiering geworden.
(Dirk Corporaal)

Dit verhaal vertelde de arbeider in 1980. Hoe betrouwbaar is dit verhaal?

 

Deze vraag gaat over het bestrijden van de crisis door de regering Colijn. Kruis de 2 juiste omschrijvingen aan.

Welke periode bedoelen we als we het over de crisisjaren hebben?

 

In de jaren twintig startte de overheid met werkverschaffing. Wat voor soort werk deden de werklozen. Kruis de 3 juiste antwoorden aan.

 

Wie hadden recht op een steunuitkering. Kruis de 2 juiste antwoorden aan.

 

De werklozen die een uitkering kregen moesten vaak twee keer per dag stempelen. Kruis aan welke 3 omschrijvingen juist zijn.

 

Wat voor soort regering had Nederland tijdens de economische crisis van de jaren dertig?

Wat was het Kwartje van Romme?

 

Je kon in de jaren dertig zo zien dat vader werkloos was. Waar zag je dat aan? Kruis de 3 juiste antwoorden aan.

Wat hield de aanpassingspolitiek in?

Hoe dachten de liberalen en de confessionelen in Nederland over de aanpak van de crisis in de eerste jaren van de crisis? Kruis de 3 juiste antwoorden aan.

De overheid probeerde steunfraude te voorkomen. Welke omschrijving is onjuist ?

 

Werklozen hadden een fietsplaatje met een gat erin. Waarom zat er een gat in? Kruis de 2 juiste antwoorden aan.

De confessionelen behoren tegenwoordig voor het grootste deel tot het CDA. Die partij is in de jaren 60 ontstaan uit drie christelijke partijen. Welke combinaties zijn alle vier juist.

Welke omschrijvingen zijn van toepassing op het Nationale Crisis Comité? Kruis de 2 juiste antwoorden aan.

 

Door de massale vraag om steun in de crisisjaren besloot de regering tot een aanpassingspolitiek. Welke omschrijving is niet juist?

Hoe dachten de confessionelen na een paar jaar crisis over de aanpak van de crisis?

 

Hoe dachten de socialisten over de aanpak van de economische crisis? Kruis de 4 juiste omschrijving aan.

Hoe noemde de regering het verlagen van lonen en steunuitkering omdat de uitgaven van ons land groter waren dan de inkomsten?

 

Er werden mensen aan het werk gezet bij de aanleg van bossen, kanalen en de afsluitdijk. Hoe noemen we dit werk?

Fietsers moesten in die tijd rijwielbelasting betalen. Waaraan kon je zien of een fietser dat inderdaad betaald had? Dat kon je zien aan het ........

Een arbeider uit Warfstermolen

Bij een bejaarde arbeider in Warfstermolen hing een afbeelding van een paard met een ploeg aan de muur. Toen ik hem vroeg hoe hij daar aan kwam, kreeg ik z'n verhaal te horen.

Ik heb meer dan 50 jaar op dezelfde boerderij gewerkt, maar niet 50 jaar achterelkaar. Toen ik twaalf was ging ik voor het eerst met mijn vader mee naar de boer. Werken van 's morgens zes tot 's avonds zes voor een rijksdaalder per week. Och wat duurde het lang voor het zes uur was. Toen het werk erop zat ging ik op een holletje naar huis. Mijn vader kwam later thuis en verkocht me een paar stevige meppen. 'Een arbeider gaat nooit hollend naar huis', zei hij, 'dan denkt de boer dat je niet hard genoeg gewerkt hebt'.
Ik wou later zelf graag keuterboer worden. Ik werkte altijd hard en had zelf een schaap en later toen ik getrouwd was twee koeien. Die koeien molk mijn vrouw en zelf ging ik 's avonds bermen maaien om aan voer te komen. En toen kwam de crisis.

In de crisistijd kreeg de boer te weinig geld voor z'n gewassen en daarom werd ik ontslagen. Ik kon nergens werk krijgen en ging naar Kollum voor een steunuitkering. Ik moest elke dag twee keer op de fiets naar Kollum. Dat was een afstand van 10 kilometer. Dat ging zo door tot we controle thuis kregen. Je mocht namelijk geen steun ontvangen als je nog iets van waarde in huis had. Dus geen antieke kast, of een koekje bij de thee. Enfin in huis vinden ze niets want zulke dingen hadden we niet. Toen wilden ze in het hok zien en daar stonden onze twee koeien. Ik moest de koeien verkopen en kreeg geen cent steun. Andere arbeiders hadden hun loon altijd opgemaakt en kregen steun. Wij waren extra zuinig geweest en hadden harder gewerkt en kregen niets.

Na de crisis ben ik weer bij dezelfde boer teruggekomen. Toen ik vijftig jaar bij de boer geweest was, vroeg de boer of ik ook een lintje wilde hebben. Dan zou hij dat voor mij aanvragen. Dat hoefde voor mij niet. Een gouden horloge had ik wel leuk gevonden, maar je ziet het is een stukje wandversiering geworden.
(tekst D.C.)

Lees het verhaal van de boerenarbeider uit Warfstermolen en kruis aan welke 3 omschrijvingen juist zijn.

 

De regering in de crisisjaren stond onder leiding van de protestant Colijn. Waar streefde Colijn naar. Kruis de drie juiste antwoorden aan.

Voor 1929 waren er 18.000 werklozen. In 1936 waren er bijna 500.000 werklozen. De Nederlandse bevolking telde toen 8.500.000 inwoners. Zo'n 25% van de bevolking had geen inkomen. Wat deed de regering Colijn? Kruis de 3 juiste antwoorden aan.

 

Deze mensen moeten twee keer per dag een stempel halen. Wat valt je op?

Welke 4 beweringen over Colijn zijn juist.

In welk jaar was de crisis op haar hoogtepunt?

Om voor steun in aanmerking te komen moest een werkloze aan een aantal voorwaarden voldoen:
1. gezond zijn.

2. niet door eigen schuld werkloos

3. in loondienst hebben gewerkt
4. van onbesproken gedrag zijn.

5. niet jonger dan 21 jaar en niet ouder dan 60 jaar.

6 een man zijn

Geef aan wie van de onderstaande mensen voor steun in aanmerking kwam.

 

De president van de Nederlandse bank was tot september 1936 voor het behoud van een harde gulden. Kruis aan welke 3 zinnen juist zijn.

 

De SDAP kwam in 1935 met het plan van de arbeid. Hoe waren de reacties op dit plan?

 

In de crisisjaren werd maar een aantal keren gestaakt tegen de verlaging van de steun en het loon. Geef aan welk effect deze stakingen hadden. Kruis de 3 juiste antwoorden aan.

De SDAP kwam in 1935 met een eigen plan om de economie er weer boven op te krijgen. Hoe heet dit plan?

 

In 1934 brak er in Amsterdam na het verlagen van de lonen en de steun een ernstige rel uit. Het leger moest ingrijpen. Er vielen 6 doden en tientallen gewonden. Hoe heet die opstand?

 

Hierboven zie je een foto van het Jordaanoproer van 1934. Het kwam in de crisisjaren maar een paar keer tot een staking of opstand zoals hier te zien is. Waarom protesteerden de werklozen en arbeiders zo weinig? Kruis de 4 juiste antwoorden aan.

Hoeveel werklozen mannen tussen 21 jaar en 60 jaar waren er in 1936?

In 1936 gaat de regering Colijn over tot de devaluatie van de Nederlandse gulden en kruis de 3 juiste antwoorden aan.

Het Nationaal Crisis Comité was door een aantal burgers opgericht om de armen te helpen. Wat vonden veel werklozen van die steun van de overheid?

De partijen dachten er verschillend over of de overheid zich met de crisis moest bemoeien. Welke 3 beweringen zijn juist

Tijdens demonstraties in het land hoorde of las je deze leuze:

'Het moet, het kan,
Op voor het Plan'

Op welk plan sloeg dit?

Er werd in de jaren dertig geld ingezameld voor het Nationaal Crisis Comité. Dit was geld van particulieren. Waarvoor was dat geld bedoeld?

Wat hoort bijelkaar?

Lees de rede van prinses Juliana uit 1931.

Op 23 november 1931 houdt prinses Juliana haar eerste grote rede. Zij zegt onder meer:

Ons streven is in de eerste plaats naar de individuele behoefte gericht, dus daarheen waar de nood persoonlijk geleden wordt of steun ontbreekt. Wij
mogen door de algemene ongunstige omstandigheden allicht geen grote gaven verwachten, maar wij rekenen uit, hoe juist de kleine en de kleinste
giften tezamen opgeteld een som zijn die, geconcentreerd in de hand van dit Nationale Comité, een machtig middel is om op het grote terrein van
zijn arbeid met hulp gereed te staan.

 

Kruis aan welke 2 beschrijvingen juist zijn.

 

Lees de zinnen over het Jordaanoproer en kruis de 2 juiste antwoorden aan.

De Tijd geeft als commentaar, 28 september 1935:

Het Plan kost 600 miljoen, daarvan wil men 200 miljoen lenen van het beleggend publiek. De koopkracht zou hierdoor stijgen. Dit is onzin, een foefje, dat niet opgaat, anders zou het heus wel meer toegepast zijn. Door de lening wordt immers ook weer koopkracht onttrokken.

 

Over welk plan gaat het hier en wat vindt het blad 'De Tijd' daarvan.
 

De SDAP protesteert hier tegen plannen van de regering. Waar zijn ze tegen?

Het congres der Sociaal-Democratische Arbeiders Partij, gehouden te Utrecht op 17 en 18 september 1932; protesteert met verontwaardiging tegen het voornemen van de regeering, blijkende uit de opdracht aan de commissie-Welter, om over te gaan tot een blijvende verlaging van de staatsuitgaven, welk voornemen de bedoeling verraadt om de staatszorg voor het geestelijk en stoffelijk welzijn des volks duurzaam in te krimpen; protesteert niet minder ernstig tegen de opvatting van de commissie-Welter, volgens welke de financiële moeilijkheden van den staat uitsluitend moeten worden overwonnen met bezuinigingen, waarbij geen enkel volksbelang wordt ontzien; verwerpt de gedachte, dat zou mogen worden overgegaan tot vermindering van den steun aan werkloozen, of tot vervanging, geheel of gedeeltelijk, van uitkering, die thans in geld geschiedt, door verstrekking in natura; eischt, dat allereerst zal worden overgegaan tot een zoover mogelijke vermindering van de militaire uitgaven, door nationale ontwapening.

De Standaard, 1935:

Ongetwijfeld beschikt de SDAP over een aantal knappe en ernstige mensen. Maar hun economisch en financieel inzicht laat telkens weer te wensen over. Zij zien reeds als werkelijkheid, hetgeen zij hopen, dat straks werkelijkheid zal worden. De socialistische theorieën, waarin zij verstrikt werden, verdonkeren maar al te dikwijls de blik op de maatschappelijke feiten.

De Standaard was een protestantse krant. Zij hebben kritiek op de SDAP. Waar hebben ze kritiek op?