Rechtspraak

In Nederland is de macht in drieën gedeeld. Kijk maar even op het onderstaande schema. We kennen de wetgevende macht, de uitvoerende macht en de rechterlijke macht.

Samen spreken we regels af, maar wat gebeurt er als iemand zich niet aan de regels houdt? Bij een voetbalvereniging moet je contributie betalen. Wanneer je niet betaalt, kan die vereniging jou royeren, dat wil zeggen, je het lidmaatschap van de vereniging afpakken. Hoe gaat zoiets nu bij de vereniging Nederland? Stel iemand pleegt fraude in Damwoude; hoe wordt dat bestraft?

De gemeente, de provincie en het rijk maken regels. Die regels noemen we wetten. Zo hebben we afgesproken dat je op een brommer binnen de bebouwde kom 30 km/h mag rijden en buiten de bebouwde kom 40km/h. Op een dag, toen ik nog 17 jaar was, reed ik op mijn brommer binnen de bebouwde kom van Leeuwarden te hard. Ik keek achterom en zag dat er een politieauto achter mij aan reed. Snel bracht ik de snelheid terug, maar dat was te laat. Mijn brommer werd meegenomen naar het bureau en daar bleek dat de brommer was opgevoerd. Ik moest voorkomen bij het kantongerecht. Die dag heb ik veel geleerd. Ik wist vrijwel niets van ons rechtsysteem. Voor de televisie had ik alleen Amerikaanse rechtzaken gezien. Ik wist wel dat er een publieke tribune bij was. Dat wisten de jongens, die bij mij in de havo-klas zaten ook en daarom gingen ze mee naar de rechtzaak. De hele rechtzaak duurde nog geen tien minuten. Achter de tafel zaten de rechter en de griffier. Links daarvan zat de officier van justitie. Allemaal keurig met een toga aan. Ik stond daar gewoon met mijn winterjas aan. 'Goede morgen heren', zei ik. Dat blijkt daar niet de gewoonte te zijn. Een rechter wordt aangesproken met edelachtbare. De rechter zag dat ik nogal wat spijbelende medeleerlingen had meegenomen en hij wou wel een lesje geven. Eerst kreeg de officier van justitie het woord. Hij zat daar namens de politie. Hij zei dat ik met een opgevoerde brommer ongeveer 65 km/h binnen de bebouwde kom had gereden. De rechter vroeg of ik de brommer had opgevoerd. Dat was niet zo. De brommer was al opgevoerd toen ik hem kocht.  De griffier noteerde alles wat er gezegd werd. De officier van justitie kreeg weer het woord en hij eiste een straf. De eis was: drie maanden rijontzegging, 200 gulden boete en verbeurdverklaring van de brommer. De rechter vroeg wat ik van die eis vond. Ik zei dat ik graag geen rijontzegging wou hebben, omdat ik binnenkort achttien zou worden en dan met rijles zou beginnen. De rechter was niet onder de indruk. Hij zei:'Vooral die rijontzegging is een goede straf, want pa zal de boete wel betalen en dan jakker je volgende week op een andere brommer weer te hard.' De rechter gaf de straf zoals de officier die had geëist. Ik wou nog iets zeggen maar het eind van het verhaal was: 'Als je het met de straf niet eens bent, dan heb je twee weken om in hoger beroep te gaan.' 

Hoe het er bij de rechtbank uit ziet kun je heel mooi op de volgende link zien: rondleiding rechtzaal  

Wie het met een uitspraak van de rechter niet eens is, kan in hoger beroep gaan. De zaak komt dan opnieuw voor bij het gerechtshof. De straf kan dan hoger of lager uitvallen. Wij kennen in Nederland de volgende rechtbanken:

1). In het verhaaltje hierboven raak ik mijn brommer kwijt. Wat voor soort rechtbank was dat en hoe weet je dat?

Bij de rechtbank kennen we de volgende personen:

De officier van justitie

De officier van justitie leidt het onderzoek van de politie. Hij moet bewijzen dat de verdachte schuldig is en hij eist een straf. De officier moet daarbij aangeven op grond van welke feiten de verdachte welke wetten heeft overtreden. De rechter geeft de straf. Mocht de officier vinden dat de rechter een veel te lage straf geeft dan kan hij in hoger beroep gaan. De zaak komt dan opnieuw voor bij een hogere rechtbank.

naar boven

2). Dit plaatje vond ik via google als afbeelding bij de officier van justitie. Waar past dit plaatje beter bij, bij de officier van justitie of bij de rechter? Leg je antwoord uit.

De rechters

Voor de televisie zie je vaak een Amerikaanse rechtzaak waarbij een jury moet bepalen of een verdachte schuldig is. Dat kennen wij in Nederland niet. De rechters bepalen hier of iemand schuldig is en zij geven hem dan een straf. Een veroordeelde kan daarbij in hoger beroep gaan. Dan komt de zaak opnieuw voor  bij een hogere rechtbank. Ben je het daar weer niet mee eens dan kun je nog een keer in hoger beroep gaan en komt de zaak voor bij de hoge raad.

3). Wat vind je beter (eerlijker), juryrechtspraak zoals in Amerika of een veroordeling door drie onafhankelijk rechters? 

naar boven

De griffier

Alles wat in een rechtzaak gezegd wordt, wordt genoteerd. Dat is de taak van de griffier. Hij schrijft een verslag van de rechtzaak. De griffier helpt de rechter bij het formuleren van de straf.

naar boven

De advocaat

De advocaat verdedigt de verdachte. Een advocaat moet zich uitsloven om voor de verdachte vrijspraak te krijgen en als dat niet lukt om dan een zo laag mogelijke straf eruit te slepen. De beroemdste Friese advocaten zijn de gebroeders Anker. Iedereen heeft recht op een advocaat. Wie zelf geen advocaat heeft, of er niet een kan betalen, krijgt een advocaat toegewezen. 

naar boven

De verdachte

Een verdachte is iemand die verdacht wordt van een misdrijf of overtreding. Er moeten natuurlijke serieuze verdenkingen zijn. Anders mag iemand niet worden gearresteerd. Een verdachte heeft rechten. Hij hoeft niets te zeggen en hoeft niet mee te werken aan zijn vonnis. Hij wordt pas dader genoemd nadat hij is veroordeeld. 

naar boven

Getuigen

Wanneer jij ziet dat er een misdrijf gepleegd wordt, dan ben je getuige. In de wet staat dat je verplicht bent om te getuigen. Een getuige die door de officier of een advocaat opgeroepen wordt, moet dus naar de rechtzaal komen om een getuigenis af te leggen. Een getuige die liegt, pleegt meineed en dat is strafbaar. Er zijn twee soorten getuigen. Een getuige à charge en een getuige à decharge. Een getuige à charge is een getuige die opgeroepen wordt door de officier van justitie. Hij komt vertellen wat de verdachte volgens hem gedaan heeft.  Een getuige à decharge wordt meestal opgeroepen door de advocaat van de verdachte. Hij komt bijvoorbeeld vertellen dat de verdachte onschuldig is. 

4). In de wet staat dat elke Nederlander de plicht heeft om te getuigen en een getuige mag geen meineed plegen. Zoek eens op wat dat betekent meineed plegen. 

naar boven

Het publiek

Rechtszaken zijn bijna altijd openbaar. Je mag er bij gaan zitten. Zo kun je mee controleren of het er eerlijk toegaat en of de rechter wel in gelijke gevallen ongeveer dezelfde straf geeft. Je moet echter wel 18 jaar zijn om op de publieke tribune te zitten. Jongeren mogen er alleen zitten na toestemming van de rechter.

naar boven

Vetverkeerd

Op het internet vind je heel veel nuttige informatie over de rechtspraak in Nederland. Bijvoorbeeld op www.rechtspraak.nl. De site: vetverkeerd is de jeugdsite van de overheid. Je kunt er heel wat te weten komen over de rechtspraak. Wanneer je één van de spelen aanklikt (klik op consoles) leer je spelenderwijs heel wat over de Nederlandse rechtspraak.

5.) Speel eventjes dit spel. Wat heb je geleerd over rechtspraak dat je nog niet wist?

naar boven

Strafrechtspraak en burgerlijke rechtspraak

Wij kennen in Nederland twee soorten rechtspraak. Strafrechtspraak en burgerlijke of civiele rechtspraak. Hakenkruizen op de weg tekenen en stenen bij het AZC in Dokkum naar binnen gooien, valt onder de strafrechtspraak. Als iemand in Nederland een asielaanvraag doet en dat verzoek wordt afgewezen, dan heeft de asielzoeker een conflict met de staat der Nederlanden. Onafhankelijke rechters moeten dan bepalen wie er gelijk heeft. In het verhaal hieronder kom je die twee soorten rechtspraak tegen.

Nederlanders zijn aardige mensen, vooral Friezen......

Hoe gastvrij is Damwoude? Ken je dat programma van BNN? De filmploeg van BNN valt een plaats binnen en gaat uitzoeken hoe gastvrij de mensen daar zijn. Hoe gastvrij zijn wij in de Dokkumerwâlden? Ik begin dit verhaal eerst even met een uitspraak van de rechter:

Het is juli 2005, een week voor onze vakantie in Venlo. 'Als wij straks met vakantie gaan dan komt Galina met haar man en haar zoontje zo nu en dan even  bij ons in huis,' zegt mijn vrouw. 'Dat vind je toch wel goed?' 

Kennissen van ons wonen in het AZC in Dokkum. Ze heten Galina en Ahmad. In juli heeft mijn vrouw hen geholpen om te verhuizen van AZC Harlingen naar AZC Dokkum, want AZC Harlingen ging dicht. Dat verhuizen stelde niets voor. Al hun bezittingen passen in een paar dozen. In Dokkum delen ze één ruimte met nog een gezin. Alleen gezinnen met meerdere kinderen krijgen een eigen ruimte. Zij hebben een jongetje van vijf jaar. Hij heet Ahman. 

Ook het asielzoekerscentrum in Dokkum gaat over anderhalf jaar dicht. Bijna alle asielzoekerscentra zijn dan gesloten. Er komen niet veel asielzoekers meer naar Nederland. AZC-Dokkum is momenteel een vertrekcentrum. Een centrum voor uitgeprocedeerde asielzoekers. Dat zijn mensen die asiel hebben aangevraagd en dat asiel van onze regering niet krijgen. Tegen zo'n besluit kunnen ze bij de rechter in beroep gaan. Wanneer de rechter bepaalt dat de staat der Nederlanden geen fouten heeft gemaakt (dus de regels heeft toegepast zoals de regering die regels heeft afgesproken) dan moeten ze het land uit of ze worden gewoon op straat gezet. Toen mijn vrouw met hen aan kwam in Dokkum, gingen ze op de rand van het bed zitten met tranen in de ogen. Dat was vlak voor onze vakantie.

Na de vakantie heb ik Galina, Ahmad en Ahman al een paar keer ontmoet. Het zijn heel aardige mensen. Galina speelt heel goed viool en ze zit op hetzelfde amateur-orkest als mijn vrouw. Wanneer je op de links hiernaast klikt, kun je een optreden van haar horen bij Omrop Fryslân. Ahmad komt uit Iran. Tijdens een vlucht in de motorzwever bleek dat hij erg snel leert. Hij is opgegroeid in Zuid-Iran. Toen hij 14 jaar was viel Saddam Hoessein Iran binnen. Het front lag precies in het gebied waar hij woonde. Hij en z'n broers vochten tegen Irak. Tijdens de oorlog kon hij twee jaar lang niet naar school. Op school leerde hij farsi. Dat is Perzisch. Dat ziet er zo uit:

Je leest dat van rechts naar links. Het is niet hetzelfde als Arabisch. De koran is in het Arabisch geschreven. Later vertrok hij naar Wit Rusland. In een half jaar leerde hij daar Russisch. Dat schrijf je van links naar rechts en dat ziet er zo uit:

In Wit Rusland is hij afgestudeerd als ingenieur. Daar ontmoette hij Galina, zijn vrouw. Zij was daar beroepsvioliste. Over het leven in Wit Rusland en  Iran kun je veel op het internet vinden. 

Ze wonen nu ruim vier jaar in Nederland. Ze spreken nu beide behoorlijk goed Nederlands. Hun zoontje Ahman kent maar één land. Dat land is Nederland. Hij heeft eerst in Harlingen op school gezeten en zit nu in Dokkum op een Chr. basisschool. Hij spreekt vloeiend Nederlands. Daarnaast leert z'n moeder hem Russisch en z'n vader leert hem farsi.  Zij hebben in Nederland asiel aangevraagd. Dat verzoek is afgewezen. 

Wanneer je op de tweede link hiernaast klikt, kun je horen wat Galina op Omrop Fryslân gezegd heeft. 'Nederlanders zijn aardige mensen,' zegt Galina, 'vooral Friezen.' Binnenkort worden ze het land uitgezet.

Fioeliste Galina. Sy wennet fjouwer jier yn Nederlân, hie asyl oanfrege, mar moat no dochs it lân út. Galina spile foar Omrop Fryslân yn it programma fan de Koperen Tún  Fioelmuziek 1 Gesprek mei Galina Fioelmuziek 2

(Dirk Corporaal 28-10-05)

6). Lees nog eens het stukje over die jongens die het AZC in brand wilden steken. Welke voorwaardelijke straf kregen ze en wat is dat voorwaardelijke straf?

7). Noteer zoveel mogelijk straffen die een rechter kan geven.

naar boven

8). Lees onderstaande tekst. Noem drie feiten en drie meningen. 

9.) Test je kennis over de rechtspraak door de toets te maken. Klik op: rechtspraak en noteer je score (..........% goed).

naar boven