3.3 Sir George Cayley 1853

Sir George Cayley de 'vader van de Britse luchtvaart"

Verteller: Onze klas gaat een korte schets spelen over George Cayley. Wij doen dat in de vorm van een natuurkunde les. Dit is onze klas, dat is de leraar en straks komt de stagiaire verkleed als de koetsier van George Cayley. Hij zal ons vertellen over de eerste vlucht van een mens in een vliegtuig. Het zweefvliegtuig van George Cayley. Graag jullie aandacht voor Sir George Cayley en zijn koetsier.

Docent:  We gaan het vandaag hebben over Sir George Cayley. Ik wil eerst even weten wat jullie al van Cayley weten. Wie was Sir George Cayley?

Aron: Het was een Engelsman.

Rients:  Hij leefde vroeger. 

Nico: Hij heeft iets met luchtvaart te maken.

Docent: Ja stop maar. Ik zie dat jullie niet veel van hem weten. Pak maar even je natuurkunde schrift en vergeet niet de belangrijkste zaken op te schrijven.

Docent: Hoe kan het dat een vliegtuig vliegt. Welke krachten oefent de lucht uit op de vleugel. George Cayley is de eerste mens die ontdekt en goed beschrijft. Laat ik eens een voorbeeld nemen dat jullie allemaal kennen. Wanneer je in een rijdende auto je hand uit het raam houdt en je houdt de hand een beetje scheef omhoog in de lucht die langs de auto vliegt, wat voel je dan?

Annie: Dan wil je hand omhoog.

Docent: Ja dat klopt en wat nog meer?

Aron: Hij wil ook scheef naar achteren. 

Docent: Juist. Kijk dat kunnen we als volgt tekenen. Stel je houdt een plank horizontaal in de luchtstroom, dan wil die plank alleen maar naar achteren.

Hier zie je dat getekend. De plank wil alleen naar achteren. 

Wanneer je een plank scheef omhoog houdt, dan wil die plank naar achteren en omhoog. Kijk even naar de pijlen. Zoals je van de natuurkundelessen weet, geven we de richting van de krachten met pijlen (vectoren) weer. De kracht omhoog noemen we lift en de kracht naar achteren noemen we weerstand. 

Een vliegtuig met planken als vleugels wil wel vliegen, maar ondervindt veel weerstand. Daarom hebben vleugels de vorm van een waterdruppel. Wie weet wie daar de uitvinder van is?

Nico: Dat zal die Cayley wel zijn.

Docent: Juist, dat was Sir George Cayley. Hij ontdekte dat de lift van zo'n vleugel veel hoger is dan van een platte plank. Kijk maar naar de tekening. De weerstand is kleiner en de lift is groter. George Cayley leefde van 1773 tot 1857 en de Engelsen beschouwen hem als de vader van de luchtvaart. Kijk allemaal eens goed naar de afbeelding die je hieronder ziet. Wie kan vertellen en uitleggen wat er op deze afbeelding te zien is? (Rients steekt de vinger op) Rients kom maar even naar voren.

Rients (met aanwijsstok): Die vent hier links dat is Cayley, de man die als eerste een tekening maakte met daarop de werking van lucht op een vleugel. Dit (aanwijzen) hier stelt de lucht voor en die pijlen dat zijn de vectoren, de krachten die op een vleugel werken. Die naar achteren dat is de weerstand en die omhoog dat is de lift. 

Docent: Dat is uitstekend. Weet je ook wat er op de bovenste tekening van Cayley staat? Nee? Oké, ga dan maar weer zitten. Iemand anders misschien?

Annie: Een tekening van zijn vliegtuig misschien: 

Docent: Juist. Dit is een zilveren schijf uit 1799 en daar staat inderdaad voor het eerst  de lift en de weerstand op een vleugel op getekend. Op de bovenste tekening van Cayley  staat een model van een vliegtuig dat door hem ontworpen is. Hij heeft een aantal vliegtuigen gebouwd. Eerst maakte hij daarmee onbemande vluchten maar in 1853 liet hij zijn koetsier instappen en die maakte zo de eerste vlucht. De Engelsen zijn daar verschrikkelijk trots op en dus hebben ze die vlucht in 1973 nagedaan. Daar hebben we een filmpje van en dat gaan we nu zien. Klik op de afbeelding om het filmpje te starten.

Citaat van Cayley: "Het was een schitterend gezicht deze mooie, witte vogel majestueus van de top van de heuvel naar de vlakte te zien zweven, door de stand van het roer en door zijn eigen gewicht dalende onder een hoek van ongeveer 8 graden met de horizon".

Docent: Zo dan hebben we tenslotte voor jullie nog een bijdrage van onze stagiaire. Hij heeft zich verkleed als de koetsier die als eerste mens een vlucht in een vliegtuig gemaakt heeft. Haal de koetsier maar even in de klas.

Koetsier: Hallo ik ben dus de koetsier, misschien wel de allereerste mens ter wereld die een vlucht in een vliegtuig gemaakt heeft. Jullie mogen vragen wat je wilt en ik zal zo goed mogelijk jullie vragen beantwoorden. Wie heeft er een vraag.

Annie: Waarom zegt u misschien de eerste mens. Is het dan niet helemaal zeker? 

Koetsier: Nee, er zijn ook verhalen dat George Cayley een paar jaar eerder al een keer een jongen van tien jaar een stukje heeft laten vliegen. 

Aron: Waarom stapte George Cayley niet zelf in zijn vliegtuig. 

Koetsier: Hij zei dat hij te zwaar was, maar ik denk dat hij het niet goed vertrouwde. Daarom moest ik maar instappen. 

Annie: Wat vond u van uw vlucht.

Koetsier: Ik vond het verschrikkelijk. Het vliegtuig ging met een rot gang vooruit en kwam met een smak tegen de grond, maar Cayley vond het prachtig. Hij zei dat het een schitterend gezicht was. 

Nico: Wat zei u na de vlucht tegen George Cayley?

Koetsier: Ik heb hem gezegd dat ik dit nooit weer doe. Als hij weer wil vliegen dan gaat hij er zelf maar in zitten. Ik ben aangenomen als koetsier en niet als vlieger.

Verteller: Zo dit was onze bijdrage voor de grote luchtvaartwedstrijd. Nu weten jullie waarom een vliegtuig vliegt en wat George Cayley daarmee te maken heeft. Bedankt voor de aandacht.

Dirk Corporaal 21-05-06