80 DAAR HEB JE DE LULLETJES

 

Het is woensdagavond. De kinderen liggen net op bed. Het dagelijks ritueel van Sesamstraat, voorlezen en spelletjes doen, zit er weer op en ik heb nog een hele vrije avond voor me. Ik zet de t.v. aan en zak lekker onder uit. De I.K.O.N. is er voor en er zal een interview komen met iemand van het C.D.A.. De C.D.A.-er komt in beeld en ik zie de achterkant van de interviewer.

 

Verrek..... Is dat niet Kees van Toorn? De stem klinkt bekend, een Haags accent, dit moet Van Toorn wist zijn. Een zwart behaarde arm met de microfoon, de t.v. wisselt van beeld en .....inderdaad, voluit  Kees van Toorn. Een knappe journalist. Het is hem helemaal, op de pikzwarte snor na. De rest is dezelfde jongen van 12 jaar geleden van de havo in Leeuwarden. Bewondering en opnieuw jaloezie. Het is hem gelukt. Hij valt op. Valt nog steeds op. Interviewer bij de I.K.O.N.. In een direct programma.   Beelden, herinneringen, opmerkingen, het komt allemaal weer duidelijk naar boven. De havo-klas. De meisjes in de klas die hem bewonderden. De soms hooghartige houding. Was het toen al te zien dat Van Toorn iets bijzonders was?

Wie was de Kees van Toorn van 12 jaar geleden?

 

De havo-afdeling van de Chr. Ped. Ac. Mariënburg. Een hoofdstuk vol goede herinneringen. Kees kwam uit Harlingen. Hij reisde iedere dag andere havo's voorbij om bij ons op school te komen. Hij wilde opvallen en was opvallend.

"M'n vader is gemeente-secretaris in Harlingen, maar eigenlijk had hij burgemeester van Schiermonnikoog kunnen zijn, maar dat wilde hij niet. Gelukkig maar. Vanwege de boot en het isolement op zo'n eiland he."

Hij had toen al een levendige belangstelling voor radio en televisie. We liepen op een middag in de Prinsentuin in Leeuwarden en kwamen langs de studio van radio Fryslân. Toen ik hem had uitgelegd wat dat voor omroep was,  zei hij: "Nou dan wil ik even binnen kijken".

 Ik volgde hem met het idee van : We worden er toch zo weer uitgestuurd. We stonden ineens voor een van de medewerkers. De man zei: "Wat zullen de heren?" Ik draaide me al weer half om, op weg naar de uitgang, maar Kees ging rustig verder.

"Wij kwamen eigenlijk voor een gesprek met de directeur over een opname  over het jeugdhonk in Harlingen".

Ik voelde me allesbehalve op m'n gemak, maar had toch ook het spannende idee van: Een knappe jongen die zich hier weer uitredt. Dat was voor Kees geen probleem. Hij beweerde dat er echt behoefte was om wat meer bekendheid aan het werk van het jeugdhonk te geven.

 Ik herinner me niet of er ook een opname geweest is, maar dat is eigenlijk niet zo belangrijk, want waar het om gaat is dit: Door overtuigend te doen en te laten voorkomen dat je zeker van je zaak bent, kun je met mensen een spel spelen.

Nog zo'n voorbeeld. We stapten met een groep uit de klas een platenzaak op de Nieuwstad binnen. "Weet je wat we doen," zei Kees, "ik ga hier een niet bestaande plaat van een niet bestaande componist kopen." Terwijl wij, zogenaamd belangstellend, in de platenrekken keken, bestelde Van Toorn, een paar meter verder, het zoveelste opus van een ter plekke verzonnen componist. Het gesprek werd uiterst serieus gevoerd, maar wij konden ons met moeite goed houden.

Van Toorn zei: "Merkwaardig dat zo'n goede platenzaak als deze  zo'n bekende plaat niet in voorraad heeft. Kunt u hem voor mij bestellen?"

Wij hadden het niet meer en liepen met ingehouden lach de winkel uit. Wij dachten en hoopten, dat hij door de mand zou vallen, maar even later kwam Kees naar buiten met de mededeling dat ze de plaat voor hem zouden bestellen. Vrolijk, opgewonden en druk pratend liepen we naar school.

Wij hadden dezelfde soort grapjes in onze U.L.O.-periode ook wel eens in V & D uitgehaald. In die tijd stond daar vaak een verkoper, die de scholieren, die tussen de middag in de stad rondliepen, uit de winkel probeerde te houden.

"Wat moeten de jongens," en z'n ogen wezen al naar de uitgang, "kwamen jullie wat kopen?"

"Ja meneer," zeiden we dan, "we komen voor een zakje compressie voor de brommer."

Dit soort grapjes waren kinderspel vergeleken bij het echte werk van Kees van Toorn. Hij deed het zo goed en overtuigend dat ze hem serieus namen. Wij werden onherroepelijk buiten de deur gezet en bij hem gingen ze er serieus op in.

 

 

Van Toorn deed z'n naam letterlijk eer aan op de vormingsweek op de Oorsprong in St. Nicolaasga. Hij vertelde dat hij met de V.P.R.O. gebeld had en dat die een bus zouden sturen om onze klas naar de V.P.R.O.-campus, een directe  t.v.-avond in Stania State in Oenkerk, te brengen. Wij waren daar natuurlijk voor, maar twijfelden er aan of de bus wel echt zou komen. "Zou die Van Toorn de V.P.R.O. echt zo gek gekregen hebben, dat ze gratis een bus dwars door Friesland laten rijden om een stel havo-scholieren een pleziertje te bezorgen?"

De eerste Toorn ontstond met de vormingsleiders van de Oorsprong. Toen we daar pas waren, hadden we gesteld dat we een hele leuke groep waren.

Stom natuurlijk. Zoiets moet je niet tegen vormingsleiders  zeggen. Dat is niet bevorderlijk voor hun werkgelegenheid. Die gingen dan ook direct tot werkverschaffing over. Ze zeiden dat ze dat heel interessant vonden en stelden voor dat ze dat wilden gaan onderzoeken. Zijn jullie inderdaad zo'n goede groep. Waarschijnlijk zeiden ze daarom ook dat we het niet als iets vanzelfsprekends moesten beschouwen dat we donderdagavond naar de V.P.R.O.-avond konden gaan. We waren hier op een werkweek. De avond naar de V.P.R.O. zou een onderbreking zijn en dat was niet gepland. Het was geregeld zonder medeweten van de vormingsleiders. Wij moesten ons toch voor kunnen stellen, dat zoiets niet ging.

 

Dit was een schot in de roos. Een deel van de klas bleef achter Kees staan en de rest vond dat de vormingsleiders gelijk hadden. Kortom de verdeeldheid was gezaaid.

 

Het wonder geschiedde. De gratis bus kwam en wij reden op kosten van een omroep, die de onze niet was, dwars door Friesland. Ruim voor de aanvang van de directe uitzending waren we in Stania State aanwezig. We keken versteld naar al die keihard werkende mensen. Gedraaf met camera's, microfoons, kabels, belichtingsapparatuur, allemaal dingen waar je bij een t.v-uitzending niets van ziet.

 

Opeens werd er, vlak voor de uitzending begon, omgeroepen dat de havo-klas uit Leeuwarden bij de ingang werd verwacht. Wij liepen er met verhoogde hartslag heen. Nu komt de aap uit de mouw, dachten we.

 

Een bijzonder vlot pratende V.P.R.O.-medewerker deelde ons mee, dat hij tijdens het programma, dat "life" zou worden uitgezonden, een discussie zou leiden over de leefbaarheid in de kleine dorpen. Het was de bedoeling dat mensen uit het publiek hun mening naar voren brachten. "Maar...," zei hij, "stel nu dat er niemand wat zegt...., dan stappen jullie naar voren en dan zeg je iets voor de microfoon. De V.P.R.O. heeft jullie reis betaald, zijn er geen sprekers genoeg, dan stappen jullie voor de camera."

 

Het programma begon. Op het toneel speelde een band. Ergens anders werd een auto voor de camera's gesloopt. Wat daar het nut van was is me nooit duidelijk geworden. Wij wachten vol spanning op het discussieprogramma. Zouden we in actie moeten komen? Wat moet je - voor heel kijkend Nederland nog wel - nu vertellen over de leefbaarheid in de kleine dorpen.

 

Tijdens de discussie stonden we veilig achteraan. Ver uit de buurt van de microfoon. Er waren gelukkig sprekers genoeg. We hadden ons voor niets ongerust gemaakt. De Friese politieke grootheden lieten de kans niet voorbij gaan om reclame voor zichzelf te maken.

Kees van Toorn wist zich tussen grootheden als Vondeling en Singelsma te schuiven en stapte naar voren. Wij stompten elkaar aan, verbaasd over zoveel durf. Hij stapte achter de microfoon, deed de armen over elkaar en verkondigde voor heel Nederland, dat de middenstand in de dorpen sterk moet blijven en de kans moet krijgen de dorpen leefbaar te houden.

 

Van Toorn had voor de t.v. gesproken. Hij kreeg alle aandacht. In de competitie om op te vallen bij de meisjes, lag hij nu onbereikbaar voor. Wij wisten het maar spraken er niet over. Wij voelden het. Vooral de volgende dag. Kees bracht het zelf zo treffend onder woorden. Toen wij de zaal van het vormingscentrum binnen kwamen en hij - omringd door een aantal meisjes - ons toe riep: ‘KIJK DAAR HEB JE DE LULLETJES OOK!’             

 

(±1980)