10. Oorlogsmonumenten in Dantumadeel

Op donderdag 14 april 1945 werd Dantumadeel bevrijd. Dagenlang werd er feest gevierd. Nu ruim 60 jaar later wordt die bevrijding nog steeds herdacht. Op 4 mei hangt de vlag halfstok, dan denken we aan de mensen die in de oorlog zijn omgekomen. Op 5 mei heb je vrij en kun je naar één van de bevrijdingsfeesten gaan. Zo'n vrije dag is mooi, maar het is belangrijker dat je weet waarom we de bevrijding vieren. Misschien heeft jouw school een oorlogsmonument geadopteerd. Leerlingen leggen daar op 4 mei dan bloemen neer. Op de website: www.4en5mei.nl/oorlogsmonumenten kun je tien oorlogsmonumenten van Dantumadeel vinden. Bij al die monumenten staat een stukje geschiedenis en soms ook welke school het monument geadopteerd heeft. Wie een klein beetje om zich heen kijkt, vindt op straat nog veel meer aanwijzingen, herinneringen en verhalen over de oorlog. Kom maar mee langs de oorlogsmonumenten die je op dit kleine stukje van onze gemeente kunt vinden.

 

Op het kaartje zie je een wandeling van een paar kilometer door een stukje van Damwoude. Bij elk monument staan we even stil bij de vraag: 'Wat zou dit monument allemaal kunnen vertellen? Welke vragen kunnen we samen bedenken. Na de wandeling verdelen we de klas in groepjes. Elk groepje kiest een monument waar we langs gekomen zijn. Je mag ook een ander oorlogsmonument uit Dantumadeel kiezen. Wanneer de groepjes de opdracht hebben uitgewerkt, dan houdt elk groepje een korte presentatie voor de klas. Je mag natuurlijk foto's, boeken uit de bieb, of materiaal van thuis meenemen. Om je te helpen geef ik in de paragrafen 10-1 tot en met 10-5 wat achtergrondinformatie. Dan maken we nu eerst onze wandeling. We beginnen bij nummer 1 op het kaartje. Dat is bij de rotonde in Damwoude.

 

 

1 Het oude gemeentehuis aan de Kruisweg

Tijdens de tweede wereldoorlog was dit het gemeentehuis van Dantumadeel. Op 10 mei 1940 viel Duitsland ons land binnen. Al op 11 mei reden de eerste Duitsers langs het gemeentehuis. Hoe verliep de bezetting van Dantumadeel? Vanaf dat moment moesten de ambtenaren de opdrachten van de Duitsers uitvoeren. Deden ze dat of kwamen ze in verzet tegen de Duitsers? Lees daarover meer bij paragraaf 10-1. Dan steken we nu de weg over en gaan naar nummer 2 op het kaartje.

2. Het gemeentelijke oorlogsmonument aan de Hoofdweg in Damwoude Dit is het gemeentelijk monument van Dantumadeel. Op 4 mei worden hier kransen gelegd door de gemeente en door leerlingen van de Fontein. Het beeld is gemaakt door Jacob van Kampen. Je ziet een man, een vrouw en een kind met bloemen in de hand. De man kijkt in de richting van De Valom. Daar vond in de oorlog een beschieting plaats tussen het verzet en de Duitsers. De vrouw en het kind kijken in de richting van Dokkum waar uit wraak voor de beschieting bij De Valom twintig mensen werden vermoord. Het kind met de bloemen stelt de jeugd voor. De toekomst. Wat gebeurde er bij De Valom? Waarom werden er 20 onschuldige mensen bij Dokkum gedood en wat heeft dat met de wapendroppings bij Aalsum te maken? Hier kunnen wel een paar groepjes mee aan het werk. Meer informatie vindt je in paragraaf 10-2.   We lopen nu langs de Voorweg naar nummer 3 op het kaartje.

3. Het stadbeeld van meester Klok

Dit oorlogsmonument staat bij de kruising van de Voorweg en de Achterweg in Damwoude. Het is het beeld van meester Klok. Over deze meester van de openbare school van  Akkerwoude in Damwoude is een heel goed boek geschreven. Het heet: 'Die rooie schoolmeester'. Meester Klok koos er in de oorlog voor om bij het verzet te gaan. Hoeveel mensen kozen net als meester Klok voor het verzet? Wat deed meester Klok in de oorlog? Wie waren er nu goed en wie waren er nu fout in de oorlog? Meer informatie lees je bij paragraaf 10-3. We steken nu de weg over naar nummer 4 op het kaartje.

 

4. Oorlogsgraven op het kerkhof van Akkerwoude

Vlak bij het monument van meester Klok ligt de begraafplaats van Akkerwoude. Daar zie je deze oorlogsgraven. Op meer begraafplaatsen in Dantumadeel liggen oorlogsgraven van geallieerde soldaten. Die jongens hebben hun leven gegeven voor de bevrijding van ons land. Al die oorlogsgraven willen ons een verhaal vertellen. Welke namen staan er op de steen. Waarom hebben twee graven een davidster? Wat gebeurde er op 1 mei 1943? Kies je voor dit oorlogsmonument lees dan verder bij paragraaf 10-4.Dan gaan we nu naar de Achterweg in Damwoude. Nummer 5 op het kaartje.

 

 

 

5. Het monument aan de Achterweg in Damwoude Tot slot komen we op onze wandeling langs het monument aan de Achterweg. Op 15 april 1945, één dag na de bevrijding van Dantumadeel sneuvelen hier twee mensen van het verzet. Wat gebeurde hier op die zondag in april? Hoe verliep de bevrijding van Dantumadeel? Lees verder bij paragraaf 10-5.

 

 

 

Dirk Corporaal 2007